مهدی ملک محمدی، کارشناس ارشد روانشناسی: آیا سیستم آموزشی ما در مدارس و حتی در دانشگاه ها آموزشی درباره جنسیت مرد و زن و انگیزه های ارتباطی این دو جنس می دهد؟ خیر. آیا والدین اطلاعات صحیحی در این مورد به فرزندانشان می دهند؟ در اکثر موارد خیر. آیا رسانه های عمومی از جمله صدا و سیما که قرار بوده دانشگاه عمومی باشد، اطلاعاتی در این زمینه به نوجوانان و جوانان می دهند؟ خیر.

پس نوجوان و جوان ایرانی از کجا باید بداند که جنس مخالف چه ویژگی هایی دارد؟ فقط می ماند تجربه ناقص همسالانش که آن هم به درستی منتقل نمی شود. همسالانی که خود در یک رابطه دوستی با جنس مخالف افتاده اند و آسیب های آن را دیده اند، فقط درباره تمایلات خود صحبت می کنند، نه در مورد آنچه واقعا وجود دارد.

این ماجرا ادامه می یابد و شکست عاطفی و رفتارهای نابهنجار و افت تحصیلی می شود سرنوشت قشر عظیمی از این نسل اما این نسل چه باورهای نادرستی درباره رابطه با جنس مخالف دارد؟

1- عشق ما جاودانی است

تحقیقات روانشناسان در حداقل سی سال اخیر نشان می دهد که عشقی که در نوجوانی و آغاز جوانی به دست می آید، تنها هیجانی زودگذر است و به سرعت از بین می رود. نوجوان دستخوش هیجاناتش است. یکی از این هیجانات علاقه ای است که به جنس مخالف نشان می دهد.

این عشق از شناخت به دست نیامده و همین ماجرا را به تلخی می کشاند. بسیاری از نوجوانان طرف مقابل شان را حتی خود انتخاب نمی کنند. دوستشان که رابطه ای با جنس مخالف دارد، پیشنهاد می کند که او نیز با دوست طرف مقابل شان ارتباط برقرار کند. به همین سادگی. حتی داستان از دیدنه چهره زیبا و فریفته شدن فراتر می رود و فرد بدون آن که فرد مقابلش را ببیند عاشق او می شود! انتظار دارید این دوستی پایان زودگذری نداشته باشد؟

نوجوانان نمی دانند که هیجانشان برای آن بود که بودنش توجیه شود، نیاز به استدلال دارد. برای همین شروع می کنند به استدلال بافی که این فرد مقابل، همان است که همیشه به دنبالش بوده اند. زمان به آنها نشان خواهد داد که اینگونه نیست و حرف علمی روانشناسان بر پایه اصولی است.

متاسفانه والدین و جامعه و دست اندرکاران آن به جای اینکه مستدل و منطقی و با پذیرش میل طبیعی نوجوانان به جنس مخالف به او بفهمانند که این هیجانی که تجربه می کند چه پایه سستی دارد، با پرخاشگری هیجان او را شدیدتر می کنند. در عین حال انسان همیشه در طلب بیشتر آن چیزی است که بیشتر منع می شود و نوجوان ها نیز انسان هستند.

2- تفاوتی در انگیزه دو جنس در رابطه با جنس مخالف نیست

پسران زیادی را دیده ایم که باور دارند که دختران بیش از آنها به رابطه جنسی با آنها علاقمندند و اگر تاکنون در برابر این درخواست پاسخ رد داده اند، به علت آن است که خودشان را فریباتر جلوه دهند و پسر را در رابطه حریص تر کنند.

پسر نوجوانی می گفت: «آخر، جواب مثبت می دهد. فقط یک کم باید صبر داشته باشم.»

این باورها به دلیل آن است که به گفته روانشناس مشهور معاصر، دیوید باس که درباره انگیزه های زن و مرد در جفت یابی تحقیقات عظیمی داشته است، پسران و مردان و جنس مذکر انگیزه اصلی شان در رابطه دوستی با جنس مخالف، انگیزه جنسی است و چون خودشان در رابطه با جنس مخالف اینگونه می اندیشند، باور دارند که جنس مقابل نیز همینگونه می اندیشد اما اینگونه نیست و به تحقیق روانشناسان از جمله دکتر دیوید باس، انگیزه اصلی دختران و زنان و جنس مونث از رابطه دوستی با جنس مخالف حمایت عاطفی، روانی و اجتماعی است.

3- دوستی صرف با جنس مخالف ممکن است

Just Friend اصطلاحی است که بسیاری از پسران و دختران برای توجیه رابطه دوستی شان با جنس مخالف می گویند. این اصطلاح که معنای دیگر آن در نظر نوجوان «دوستی پاک» است، به معنای آن است که می شود با یک فرد از جنس مخالف دوست شد، بدون آن که انگیزه جنسی در میان باشد و ارتباط غیرشرعی و غیراخلاقی و در یک کلام «ناپاک» وجود داشته باشد.

دکتر دیوید باس، به صراحت تاکید می کند که دوستی صرف با جنس مخالف امکانپذیر نیست. دوستی با جنس مخالف، تابع شرایط جنسیت زن و مرد است. جنس مذکر - آگاه یا ناآگاه - در رابطه دوستی با جنس مخالف به دنبال رابطه جنسی است و جنس مونث به دنبال یافت حمایت عاطفی و روانی و اجتماعی.

این دو انگیزه متفاوت دیری نمی پاید که نارضایتی ایجاد می کند و یا رابطه جنسی با اجبار برقرار می شد که احساس گناه و از دست دادن حمایت عاطفی را در دختر ایجاد می کند و او را از رابطه بیرون می برد و یا این رابطه ایجاد نمی شود که پسر رابطه را ترک می کند. وقتی چنین موردی را برای نوجوانان گفتم، باور نمی کردم که تمامی آنها - تاکید می کنم؛ تمامی آنها - این مورد را نمی دانستند و به گونه دیگری فکر می کردند و باور داشتند و براساس آن رفتار می کردند.

4- سکس باعث می شود رابطه دوستی ماندگارتر شود

با توجه به دلایلی که پیش از این گفتیم و تفاوت انگیزه های دو جنس از رابطه و انتظارات آنها، این باور نیز نادرستی خود را نشان می دهد. رابطه جنسی در دختران احساس منفی شدیدی ایجاد کرده و از کیفیت دوستی به شدت می کاهد. او علت این احساس بد خود را در جنس مخالف می بیند و از او حتی متنفر می شود و گاه دست به انتقام می زند.

در تحقیقات روانشناسان اشاره شده است که متغیر رابطه جنسی برای پیش بینی بر هم خوردن رابطه، یک متغیر اساسی است. یعنی اگر دو فرد در رابطه دوستی شان با هم رابطه جنسی داشته باشند، احتمال بیشتری دارد که با سرعت بیشتری از هم جدا شوند.

5- اگر تاکنون از رابطه آسیب ندیده ام، هیچ وقت آسیب نمی بینم

وقتی در جمع نوجوانان از خطرات دوستی با جنس مخالف صحبت می کنم، آنها که در رابطه هستند دو راه را در پیش می گیرند؛ یا به کلی تمامی اطلاعات علم روانشناسی که از پس سال ها تحقیق به دست آمده است، انکار می کنند و به سخره می گیرند و خود را به نشنیدن می زنند یا از تجربه های جاری خود یا دوستانشان سخن به میان می آورند که در تضاد با این داده های علمی است.

آنها که از تجربه های خود می گویند، سخن از حال می گویند و توجهی به آینده ندارند. اینکه یک رابطه با جنس مخالف با آسیب های قابل توجهی مواجه می شود، به معنای آن نیست که باید بعد از چند روز یا حتی چند ماه این آسیب ها رخ بنماید.

آنها که امروز با دوست خود از جنس مخالف حال خوبی دارند، سخن از لحظه می گویند و غافلند که این آسیب ها دیر و زود دارد اما سوخت و سوز ندارد. آنها نیز این آسیب ها را تجربه خواهند کرد اما بعد از یک وابستگی شدیدی که به طرف مقابل شان پیدا کردند و همین میزان آسیب شان را بیشتر خواهد کرد.

دیدن استثنائات و تعمیم دادن آنها نیز در همین باور نادرست تعریف می شود. اینکه پیرمرد نود ساله ای که از چهل سالگی سیگار می کشد و تاکنون حتی سرما هم نخورده است، چه برسد به سرطان ریه، یافته های پزشکان را زیر سوال نمی برد که می گویند ارتباط مستقیمی بین سیگار و سرطان ریه وجود دارد و دلیل نمی شود که ما با این استثنائات قاعده زندگی خود را ببندیم.

ماهنامه سپیده دانایی